Το πακέτο τόνωσης του iPhone, Paul Krugman

ΤΟ ΒΗΜΑ – NEW YORK TIMES

Την Τετάρτη η Apple παρουσίασε το iPhone 5 _ τον τελευταίο τρόπο προκειμένου ο κόσμος να αποφεύγει να μιλάει ή ακόμη και να κοιτάει όποιον κάθεται δίπλα του. Αυτό όμως που με ενδιαφέρει εμένα είναι η υπόθεση ότι το iPhone 5 μπορεί να ενισχύσει την ανάπτυξη της αμερικανικής οικονομίας.

Το θεωρείτε πιθανό; Αν ναι, σας έχω νέα: είτε το γνωρίζετε είτε όχι είστε Κεϋνσιανός _ και πιστεύετε ότι η κυβέρνηση πρέπει να ξοδεύει περισσότερα, όχι λιγότερα, όταν η οικονομία είναι σε ύφεση.

Ας δούμε όμως από πού προέρχεται όλος αυτός ο ντόρος. Πρόσφατη έρευνα της JP Morgan αναφέρει ότι το νέο iPhone μπορεί να αυξήσει το αμερικανικό ΑΕΠ από 0,25% ως και μισή μονάδα το τελευταίο τρίμηνο του 2012. Πώς; Πρώτον, η έκθεση υποστηρίζει ότι η Apple πιθανότατα θα πουλήσει πολλά τηλέφωνα σε μικρό χρονικό διάστημα.

Δεύτερον, αν και τα iPhone κατασκευάζονται στο εξωτερικό, το μεγαλύτερο μέρος της τιμής που πληρώνετε όταν αγοράζετε ένα από αυτά αφορά την πώληση λιανική και χονδρική, την διαφήμιση και τα κέρδη _ τα οποία μετρούν στο ΑΕΠ.

Όλα αυτά φαίνονται απλά. Το σημαντικό είναι να καταλάβετε ότι τα πιθανά βραχυχρόνια οφέλη από το νέο τηλέφωνο δεν σχετίζονται καθόλου με το πόσο καλό είναι. Η JP Morgan πιστεύει ότι το iPhone 5 θα ενισχύσει την οικονομία επειδή θα ωθήσει τον κόσμο να ξοδέψει περισσότερα.

Και το να πιστεύει κανείς ότι η αύξηση της δαπάνης θα ενισχύσει την οικονομία σημαίνει ότι πιστεύει _ ορθά _ πως η ζήτηση, και όχι η προσφορά είναι αυτή, που συγκρατεί την οικονομία. Δεν έχουμε υψηλή ανεργία επειδή οι άνεργοι δεν επιθυμούν να δουλέψουν, ούτε επειδή δεν έχουν τα κατάλληλα προσόντα. Οι άνεργοι δεν μπορούν να βρουν δουλειά επειδή οι εργοδότες δεν κάνουν αρκετές πωλήσεις ώστε να χρειάζονται προσλήψεις. Και η λύση είναι να βρεθεί ένας τρόπος να αυξηθούν οι δαπάνες προκειμένου να δημιουργηθούν δουλειές.

Από πού όμως θα προέλθει η αύξηση των δαπανών; Οι επιχειρήσεις έχουν συσσωρεύσει πολύ ρευστό, αλλά δεν βλέπουν τον λόγο να κάνουν πολλές επενδύσεις. Γιατί να επεκταθούν, όταν δεν έχουν υψηλές πωλήσεις; Και επειδή οι επιχειρήσεις δεν ξοδεύουν, τα εισοδήματα είναι χαμηλά, άρα η ζήτηση είναι χαμηλή – και αυτό διαιωνίζει τις χαμηλές πωλήσεις.

Ωστόσο η ύφεση κάποτε τελειώνει, έστω και χωρίς κυβερνητικές πολιτικές για να βγάλουν την οικονομία από αυτή την παγίδα. Πώς; Ο Τζόν Μέιναρντ Κέινς έδωσε την απάντηση πριν από καιρό: «χρήση, φθορά και απαρχαίωση». Ακόμη και σε μια οικονομία σε ύφεση, κάποια στιγμή οι επιχειρήσεις θα αρχίσουν να αντικαθιστούν τον εξοπλισμό τους είτε επειδή έχει φθαρεί είτε επειδή κυκλοφόρησε κάτι πολύ καλύτερο. Ετσι η οικονομία θα ανακάμψει. Αυτό ακριβώς κάνει η Apple. Αξιοποιεί την απαρχαίωση. Ωραία.

Γιατί όμως να υποστούμε χρόνια ύφεσης και υψηλής ανεργίας περιμένοντας να συσσωρευτεί απαρχαίωση; Γιατί να μην επέμβει η κυβέρνηση και να δαπανήσει περισσότερα, για παράδειγμα στην παιδεία ή στις υποδομές; Αντί όμως να χρησιμοποιήσει τις δημόσιες δαπάνες για να υποστηρίξει την οικονομία σ’ αυτούς τους δύσκολους καιρούς, το πολιτικό μας σύστημα έκανε κινήσεις που επιδεινώνουν την ύφεση. Οι θέσεις εργασίας στον δημόσιο τομέα μειώθηκαν, όπως ακριβώς και οι δημόσιες επενδύσεις.

Παρόλα αυτά κάποτε θα ανακάμψουμε. Με τον καιρό θα υπάρξει περισσότερος εξοπλισμός που θα πρέπει να αντικατασταθεί, νέες καινοτομίες όπως το iPhone που θα αυξήσουν τις δαπάνες και, μακροχρόνια, θα βγούμε από αυτή την οικονομική παγίδα. Όμως όπως είχε πει και ο Κέινς, μακροπρόθεσμα θα είμαστε όλοι νεκροί. Όπως έχω ξαναπεί, γιατί να μην βάλουμε τέλος στην ύφεση σήμερα;