Μια που γίνεται λόγος για πόλεμο, μέρες του ’40 κ.λπ., ίσως είναι χρήσιμη μια δεύτερη ανάγνωση της ιστορίας της Δανίας από την κατοχή κατά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο μέχρι σήμερα.
Κατοχή
Αρχικά, στη Δανία – μια χώρα πρότυπο για πολλούς ακόμα και σήμερα – η αντίσταση δεν ήταν η κατάλληλη λέξη να περιγράψει την αντίδρασή της ενάντια στον εχθρό, μιας και η κυβέρνησή της ουσιαστικά παρέδωσε τα κλειδιά στην ανώτερη στρατιωτικά δύναμη. Παρά την εισβολή, η ζωή στη Δανία κυλούσε ήρεμα, λίγο - πολύ το ίδιο όπως και πριν, εκτός από την οικονομία που έπασχε λόγω των αφαιμάξεων που επέβαλε αμέσως ο εισβολέας.
Ο στόχος έμοιαζε (και τότε) αγαθός και αναγκαίος: Η οικονομική διακυβέρνηση της Δανίας και της κατεχόμενης τότε Ευρώπης να περάσει στα χέρια των ειδικών και ικανότερων, έτσι ώστε η χώρα και η ενωμένη Ευρώπη να γίνει αυτάρκης, χωρίς ελλείμματα, κάτι που έδινε προστασία έναντι κινδύνων και εχθρικών χωρών, όπως (τότε) η Αγγλία κ.ά. Η πλούσια σε γεωργία και ειδικά γαλακτοκομία Δανία συνέφερε σημαντικά σε αυτό. Με άλλα λόγια, άρμεγαν την αγελάδα με χάδια και φωνές στους σταβλίτες.
Η επιτυχία αρχικά ήταν τεράστια, αφού με μόνο 200 γερμανούς στρατιώτες η Δανία είχε ουσιαστικά παραχωρήσει ένα μεγάλο μέρος της οικονομικής της ανεξαρτησίας. Ένας συνασπισμός κομμάτων, μια συγκυβέρνηση των φιλικών κομμάτων ουσιαστικά επέβαλε με τον νόμο αυτή την οικονομική τάξη, ένα σύνολο επιχειρήσεων την εκμεταλλευόταν, ενώ ταυτόχρονα σχεδιαζόταν ακόμα μεγαλύτερη ενοποίηση, όπως η αντικατάσταση της δανέζικης κορόνας από το γερμανικό μάρκο.
Εκλογές, ο αστάθμητος παράγοντας
Κατά τη διάρκεια του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου εκλογές έγιναν μόνο στη Δανία το 1943 και αυτό μάλλον λόγω της υπεροψίας των κατοχικών δυνάμεων. Μέχρι τότε πίστευαν ότι το «θεάρεστο» έργο τους είχε γίνει αποδεκτό και από τον λαό και οι εκλογές θα επιβεβαίωναν ότι δεν υπήρχε φασισμός, αλλά δημοκρατία. Η Δανία, γνωστή και από τα παραμύθια του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν, λίγο - πολύ έμοιαζε μέχρι τότε ως μια χώρα - μοντέλο: μικρή αντίσταση, μεγάλα οφέλη, φιλική κυβέρνηση, πειθήνιος λαός. Με το Κ.Κ. στην παρανομία τα πράγματα φαινόντουσαν ακόμα πιο εύκολα. Όμως, στις εκλογές ο λαός της Δανίας καταψήφισε έντονα τα κόμματα που υποστήριζαν τη δοτή κυβέρνηση.
Το να πιστεύεις ότι εκτελείς θεάρεστο έργο και ο λαός να σε αποδοκιμάζει για αυτό, πρέπει να είναι ένα μεγάλο σοκ. Ειδικά όταν προέρχεται από μια χώρα που υπέφερε τα λιγότερα σε σχέση με άλλες. Τις εκλογές του Μαρτίου 1943 ακολούθησε μια περίοδος μεγάλης αναταραχής και έπειτα από λίγους μήνες, τον Αύγουστο, η δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση καθαιρέθηκε και επεβλήθη ο στρατιωτικός νόμος.
Δυστυχώς (και) σε εκείνες τις εκλογές τα κόμματα της Αριστεράς ήταν αντίθετα μεταξύ τους, βυθισμένα σε κενές, άνευ περιεχομένου ιδεολογίες, χωρίς να υπάρχει συνεννόηση ή συνέργεια μεταξύ τους απέναντι στον κοινό εχθρό. Αυτή η έλλειψη ρεαλισμού απέτρεψε τα κόμματα της αντιπολίτευσης από το να αντιληφθούν το μέγεθος της αντίδρασης του κόσμου στις τότε επιβαλλόμενες πολιτικές και ενεργούμενα ως «ρετάλια της Αριστεράς» δεν ήταν δυνατόν να ενώσουν τις δυνάμεις τους σε μια από τις πιο κρίσιμες εκλογές στην ιστορία του έθνους τους. Κάποιοι μάλιστα καλούσαν για «μαύρη ψήφο» όταν η συμμετοχή στις εκλογές έφτασε το 89,5%!
Απελευθέρωση
Πολλές φορές κάποιος μπορεί να συμμετάσχει σε εκλογές, λίγες φορές όμως έχει ραντεβού με την Ιστορία. Αυτό που δεν κατάλαβε ή δεν τόλμησε πως έπρεπε να κάνει η κοινοβουλευτική αριστερά, είχε το φρόνημα και βρήκε το σθένος να κάνει ο ίδιος ο λαός της Δανίας με «αίμα, δάκρυα και ιδρώτα». Αντάρτικο, πολλές δράσεις αντίστασης, και ένα κίνημα δεν συμμετέχω, κάτι ανάλογο με το ΔΕΝ ΠΛΗΡΩΝΩ. Η κυβέρνηση με τη σειρά της αντέδρασε με περισσότερο αυταρχισμό, προσπάθησε να επαναφέρει τη θανατική ποινή και άλλα σχετικά μέτρα.
Μέρα με τη μέρα η αντίδραση, μη-συμμετοχή και αντίσταση μεγάλωναν και τα αυταρχικά μέτρα δεν απέδιδαν. Στο τέλος «βγήκαν και τα τσεκούρια» και ξεκίνησε μια φάση τρομοκρατίας με εμπρησμούς σπιτιών και καταστημάτων των αντιστασιακών, αντίποινα, εμπρησμό του Tivoli και άλλες πράξεις αρχικά αδιανόητες σε μια χώρα με υποψηφιότητα Άριας φυλής. Η φάση αυτή τελείωσε με την ήττα και αποχώρηση των δυνάμεων κατοχής. Παράγοντες που έπαιξαν ρόλο, εκτός από την εσωτερική αντίδραση, ήταν, μεταξύ άλλων, η υπεροψία για το εκλογικό αποτέλεσμα (τότε οι επιστήμες των δημοσκοπήσεων αλλά και των πληροφοριών δεν είχαν αναπτυχθεί αρκετά), η εμπιστοσύνη της άσκησης δημόσιας διοίκησης στα εγχώρια κόμματα, αλλά και οι ήττες σε άλλες χώρες που ενίσχυαν την ψυχολογία του αντιστεκόμενου λαού.
Δημοκρατία
Μεγαλύτερη αξία από τη νίκη ίσως έχουν όσα κερδίζεις από αυτήν. Η Δανία έπαθε, έμαθε και έπραξε: άλλαξε το σύνταγμά της το 1953 και ανέθεσε τη λήψη σημαντικών αποφάσεων στην κρίση του λαού με άμεση δημοκρατία αντί για το κοινοβούλιο. Έτσι, με δημοψήφισμα το 1973 είπε ΝΑΙ και έγινε μέλος της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και πάλι με δημοψήφισμα το 2000 είπε ΟΧΙ στο ευρώ, κόντρα στις προτροπές των κοινοβουλευτικών κομμάτων. Αξίζει να σημειωθεί ότι μετά από 68 χρόνια, ο «Κόκκινος Συνασπισμός», παιδί της Δημοκρατίας του 2011 και όχι της ανέχειας του 1943, κατάφερε να συμφιλιώσει τις αριστερές δυνάμεις στη Δανία με σύνθημα «Σήμερα θα γράψουμε Ιστορία» και να σχηματίσει κυβέρνηση με σχέδια για οικονομική ανάπτυξη μέσω αύξησης των κρατικών δαπανών και… αύξησης του χρόνου εργασίας κατά 12 λεπτά την ημέρα για κάθε εργαζόμενο.
.webp)
.jpg)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου