Αγαπητέ μου Κεντροαριστερέ…

Θεόδωρος Ζαρέτος,  09/03/2013

Το θέμα έχει «ψωμί».

Πόσοι αλήθεια υποψιάζονται, πόσοι υποστηρίζουν ότι δεν μπορεί να υπάρξει πάλι κάποια διαστρωματική/διαταξική κομματική πλειοψηφία, αντίστοιχη με αυτήν στην οποία απευθύνθηκαν οι κομματικοί σχηματισμοί της μεταπολίτευσης, για τα μάτια της οποίας θα μονομαχήσουν και πάλι δύο εκλεκτοί;

Στην πρώιμη μεταχουντική Ελλάδα, ας μην ξεχνάμε ότι υπήρχε ακόμα ο διαχωρισμός σε κομμουνιστές και εθνικόφρονες, ένα ασφαλίτικης έμπνευσης συνδικαλιστικό κίνημα, κόμματα χωρίς μαζικά νομιμοποιητικές διαδικασίες, μία εξαρτημένη από τις Η.Π.Α. εξωτερική πολιτική, ένοπλες δυνάμεις που είχαν μερίδιο πολιτικής εξουσίας, δυνάμεις ασφαλείας με σημαία τους την δίωξη των «κομμουνιστοσυμμοριτών και των συνοδοιπόρων τους», ένα αναχρονιστικό οικογενειακό δίκαιο βασισμένο στην ανισότητα των δύο φύλων, ανυπαρξία εθνικού συστήματος υγείας και υποτυπώδες κράτος πρόνοιας.

Στα μεγάλα αυτά προβλήματα απάντησε το ΠΑ.ΣΟ.Κ., πολυσυλλέγοντας δεξιούς, κεντρώους και αριστερούς πολίτες, από διάφορα κοινωνικά στρώματα και διαφορετικές κοινωνικές τάξεις, που «χονδρικά» συμφωνούσαν ότι έπρεπε να παραμεριστούν οι εμφυλιοπολεμικές αγκυλώσεις, γιατί η κοινωνία είχε «κολλήσει». Επρόκειτο για πραγματικά διαταξικά/διαστρωματικά αιτήματα που ευνοούσαν την δημιουργία πολυσυλλεκτικών κομμάτων, αφού το σύνολο των εργαζομένων και μεσαίων στρωμάτων, μέχρι και ένα μέρος του κεφαλαίου, αντιλαμβανόταν τον εαυτό του ως εμποδιζόμενο να ζήσει/αναπτυχθεί με δημοκρατικά/αναπτυξιακά κριτήρια και «χωρούσε» στο ευρύχωρο ιδεολογικό όχημα των μη προνομιούχων. 

Το επικοινωνιακό καθεστώς, ήταν ανάλογο:

Το ΠΑ.ΣΟ.Κ. ήταν το πρώτο κόμμα που δημιουργήθηκε και όχι μετεξελίχθηκε στη βάση αυτής της μεταχουντικής καμπής. Το τρίπτυχο «Εθνική Ανεξαρτησία-Λαϊκή Κυριαρχία-Κοινωνική Απελευθέρωση» του πανελλήνιου κινήματος, συμπύκνωσε με επικοινωνιακή επιτυχία τα «πανελλήνια αιτήματα» και η πολιτική ευφυΐα του αρχηγού φρόντισε να το συμπληρώσει με τα πιασάρικα για «τον λαό που θέλει και το ΠΑ.ΣΟ.Κ. που μπορεί» και για «Ελλάδα που (επιτέλους) θα ανήκε στους Έλληνες», μόλις η «αλλαγή» θα θριάμβευε εκλογικά. Η πολυσυλλεκτική του επιτυχία εξέφραζε ταυτόχρονα και την μικρή εμπιστοσύνη που είχαν ευρύτερες μάζες στα δεξιά και αριστερά «άκρα» του κομματικού συστήματος, θεωρώντας τη μακρόχρονη εμφυλιοπολεμική τους καταγωγή, πιστοποιητικό ακαταλληλότητας να δώσουν λύσεις στα παραπάνω αιτήματα.

Σήμερα, όλα αυτά έχουν, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, λιγότερο ή περισσότερο επιτυχημένα, λυθεί, ανεξάρτητα από την επίδραση που η δημοσιονομική κρίση έχει σε κρίσιμες πλευρές τους. Το χρηματοοικονομικό μέρος του Ε.Σ.Υ. μπορεί και να καταρρεύσει, αλλά θα συνεχίσει να υπάρχει η τεράστια υποδομή του, που είναι καλύτερη άλλων, αρκετά πιο εύρωστων οικονομικά χωρών. Τα κόμματά μας μπορεί να είναι αρχηγικά και σε ένα βαθμό οικογενειοκρατικά, αλλά δεν μπορούν να επιβιώσουν χωρίς μαζικές διαδικασίες βάσης. Οι ένοπλες δυνάμεις υπάρχουν για το λόγο που τις πληρώνουμε, ανεξάρτητα αν λόγω Τσοχατζο-Σμπώκων μας κοστίζουνε κομμάτι παραπάνω. Στις απεργίες και τις εκδηλώσεις της Γ.Σ.Ε.Ε., δεν συμμετέχουν πια μεταμφιεσμένοι οι φωτογράφοι του «συνδικαλιστικού» της Ασφάλειας και για να βγει ένα διαζύγιο δεν χρειάζεται πια να βάλεις ντετέκτιβ που θα τραβήξει τις κατάλληλες φωτογραφίες (Ορίστε Κύριε Πρόεδρε, ο ξεδιάντροπος… η ξεδιάντροπη).

Ερμηνεύοντας είτε λανθασμένα, είτε μικροκομματικά τη νέα πραγματικότητα, οι εμμονικοί κομματικοί μηχανισμοί παραμένουν δέσμιοι της αντίληψης ότι η κοινοβουλευτική εξουσία είναι λάφυρο πολέμου. Κατά συνέπεια, είναι προορισμένη να ασκείται από το στρατό των νικητών, που είναι για μία τουλάχιστον τετραετία το «φως», ενώ ο στρατός των ηττημένων βολεύεται για την ίδια τετραετία στο ρόλο του αντιπολιτευόμενου «σκότους», μέχρι «η φθορά της εξουσίας» και το «πολιτικό κόστος» να αντιστρέψει τους ρόλους!

Έτσι, από κάποιους παλαιοκομματικούς συντηρητικούς της Ν.Δ., μέχρι κάποιους μακιαβελικούς λενινιστές του ΣΥ.ΡΙΖ.Α., επιχειρείται μία επιστροφή στο δικομματικό παρελθόν, χωρίς να τους απασχολεί αν την επόμενη μέρα η ενδεχόμενη εκλογική τους επιτυχία θα μπορεί να μεταφρασθεί σε δυνατότητα διακυβέρνησης της χώρας. Χωρίς να ενδιαφέρονται στο ελάχιστο να προετοιμάσουν τους ψηφοφόρους τους για τη νέα πραγματικότητα της συναίνεσης και της νέας εθνικής ύπαρξης σε συνθήκες ευρωπαϊκής θεσμικής ολοκλήρωσης. Η αναζητούμενη σαγήνη ετερόκλητων εκλογικών ακροατηρίων είναι η ουσιαστική αιτία που σχεδόν όλα τα κόμματα μεταθέτουν τον προγραμματικό τους λόγο σ’ έναν παράλληλο εννοιολογικό χώρο σύλληψης. Αντί για προγραμματικό λόγο, παρουσιάζουν ένα σύνολο «προγραμματικών θέσεων» γεμάτων από πολιτικό συναίσθημα -κάποιος αρθρογράφος επιτυχημένα το έγραψε- όπως «κοινωνική δικαιοσύνη», «Ευρώπη και Δημοκρατία», «εθνική στρατηγική», «νέο αναπτυξιακό σχέδιο», «οικολογική ευαισθησία», «ανάπτυξη», «αντιμετώπιση της ανεργίας», «προάσπιση του κράτους δικαίου» και δεν συμμαζεύεται.

Ας δούμε ένα παράδειγμα:

Πριν από αρκετό καιρό, το κόμμα της «Δράσης» που έχει πραγματικό προγραμματικό λόγο, έκανε διά του κ. Μάνου μία εντελώς συγκεκριμένη πρόταση για την αναδιάρθρωση του ασφαλιστικού συστήματος, περιγράφοντας αδρά και τον προτεινόμενο τρόπο εφαρμογής του. Αδρά, για τον απλούστατο λόγο ότι ολοκληρωμένη σε κάθε λεπτομέρεια πρόταση, θα μπορούσε να προκύψει μόνο μέσα από ουσιαστική συζήτηση, όπου οι διάφορες πλευρές θα πρόβαλαν τις δικές τους θέσεις και μέσα από αμοιβαίους συμβιβασμούς θα προέκυπτε η τελική απόφαση, με την προϋπόθεση βέβαια ότι οι προσελθόντες στη συζήτηση θα προσπαθούσαν να βρουν βιώσιμη λύση. Να είναι δηλαδή χρήσιμοι και όχι ευχάριστοι.

Η πρόταση πέρασε αυτομάτως στα αζήτητα, όχι επειδή τα άλλα κόμματα την επεξεργάστηκαν και την απέρριψαν, αλλά επειδή στο υπαρξιακό τους σύμπαν ήταν εκ προοιμίου απορριπτέα, αφού την έκαναν «οι  νεοφιλελεύθεροι»! Η παραπάνω λογική του φωτός και του σκότους, ξαναχτύπησε. Η δική τους, βέβαια, πρόταση που παρουσιάζεται ως προγραμματικός λόγος, μιλά για αναδιάρθρωση του ασφαλιστικού συστήματος, βιωσιμότητα, ασφαλιστική δικαιοσύνη, δηλαδή υποκαθιστά τη συζήτηση του προβλήματος σε πραγματικούς όρους, με ένα πολιτικοηθικό «από άμβωνος» κήρυγμα, που συσκοτίζοντας το «δια ταύτα», ευνοεί την ακινησία και κατά συνέπεια το σημερινό χρεοκοπημένο ασφαλιστικό status.

Γιατί; Επειδή στην προσπάθεια να απευθυνθούν σε όλους δεν στεναχωρούν κανέναν. Επειδή δεν τολμούν να παραδεχθούν τη νέα πραγματικότητα που έφερε, όχι η κρίση, αλλά το τέλος ενός πολιτικού κύκλου που ονομάσαμε μεταπολίτευση και η κρίση απλώς το συντομεύει βίαια.

Δεν υπάρχει πια συνεκτική πολυσυλλεκτική πρόταση. Η προσπάθεια άρθρωσής της θα είναι όλο και περισσότερο, στην καλύτερη περίπτωση, πολιτική αφέλεια και στη χειρότερη, κομματική απατεωνιά. Με οποιαδήποτε μορφή της, μόνο κακό στη χώρα μας θα κάνει και θα δυσκολεύει τη θέση των πιο αδύναμων στρωμάτων, στην υπεράσπιση των οποίων κατά τα άλλα θα ομνύει. Το κακό που έχει προξενήσει η αναζήτηση πολυσυλλεκτικότητας, με τον πλαστό διαχωρισμό σε «μνημονιακούς προδότες» και «αντιμνημονιακούς πατριώτες», το πληρώνουμε όλοι με το δημοσκοπικά αμετακίνητο 12% της φασιστικής Χρυσής Αυγής, ανεξάρτητα αν γι’ αυτό φταίει περισσότερο ο «πατριώτης» Καμμένος, ο «επαναστάτης» Τσίπρας, ακόμα-ακόμα και οι «ρεαλιστές» από την Ν.Δ. και οι «υπεύθυνοι» του ΠΑ.ΣΟ.Κ. και της ΔΗΜ.ΑΡ.

Υπάρχει νέο έδαφος ανάπτυξης της πολιτικής και των κομμάτων. Στη βάση συγκεκριμένων προγραμματικών δεσμεύσεων, που θα αντιστοιχούν σε διαφορετικά μοντέλα διαχείρισης των κοινωνικών υποθέσεων, λιγότερο ή περισσότερο δόκιμα, λιγότερο ή περισσότερο ριζοσπαστικά ή συντηρητικά και κυρίως λιγότερο ή περισσότερο ευέλικτα και προσαρμόσιμα σε γρήγορες και ξαφνικές μεταβολές των παγκόσμιων συσχετισμών, των ευρωπαϊκών ή και τοπικών συσχετισμών. Όλο και μεγαλύτερο μέρος των πολιτών -ανεξάρτητα από το πολιτικό ρεύμα σκέψης που υποστηρίζει, ανεξάρτητα από τις ιδεολογικές του καταβολές-εκπαιδεύεται (και λόγω κρίσης) να εξαρτά την προοδευτικότητα ή την συντηρητικότητα των κομμάτων, από την σχέση του προγραμματικού τους λόγου με την πραγματικότητα. Με άλλα λόγια, αν ό,τι υπόσχονται είναι εφικτό, αν είναι προτεραιότητα, αν εξυπηρετεί όσους έχουν μεγαλύτερη ανάγκη της κοινωνικής συνδρομής. Παράδειγμα: Αν με το σημερινό ύψος του επιδόματος ανεργίας δεν μπορείς ούτε να φας, πρέπει να αυξηθεί γρήγορα η πίττα. Αλλά μέχρι να αυξηθεί, πόσο άδικο είναι άραγε, να περικόψουμε τους μισθούς των δικαστικών και των υπαλλήλων των ΔΕΚΟ, για να αυξήσουμε λίγο το επίδομα ανεργίας; Εκτός κι αν κόψουμε δικό μας χρήμα. Έστω. Αλλά θα μου το πεις καθαρά στον προγραμματικό σου λόγο, ότι αυτό νομίζεις πως είναι το σωστό. Δεν θα μου λες συνεχώς αοριστίες περί κοινωνικής δικαιοσύνης και αμαρτωλών μονοπωλίων!

Η εποχή μας έχει ήδη στείλει το μήνυμα: Η πολιτική φιλοσοφία και οι ιδεολογίες, θα υπάρχουν πάντα. Αλλά ο χώρος όπου θα διακονούνται, στον δυτικό κόσμο, δεν μπορεί να είναι πια κυρίως τα κόμματα.                                                                                                                     Ιδεολογικά ευαγγέλια έχουν πια μόνο οι εκκλησίες. Όσα από τα κόμματα επιμένουν να αυτοπροσδιορίζονται κυρίως ως μηχανισμοί παραγωγής ιδεολογίας, είναι καταδικασμένα στην ανυπαρξία. Όλο και λιγότεροι δυτικοί άνθρωποι, δηλαδή πολίτες, καλύπτονται από τέτοια κόμματα. Η πορεία των κομμουνιστικών κομμάτων προς τη συρρίκνωση, το επιβεβαιώνει. Ακριβώς επειδή είναι ιδεολογικοί μηχανισμοί, επενδύουν στην κρίση, αφού αυτή πυροδοτεί ιδεολογικά ανακλαστικά και δημιουργεί περιστασιακά παλαιοκομματικά ακροατήρια που χωράνε σε κάλπικους διαχωρισμούς, όπως μνημονιακός-αντιμνημονιακός. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι ο πιο ιδεολογικοποιημένος χώρος, αυτός της Χρυσής Αυγής, επενδύει σ’ αυτόν ακριβώς τον διαχωρισμό, πασπαλισμένο με ολίγον αυθεντικό ελληνικό αίμα!

Ποιοι λες να είναι οι πραγματικοί πατριώτες, αγαπητέ μου Κεντροαριστερέ; Πού είναι ο προγραμματικός σου λόγος, που θα σε διαφοροποιήσει από τους άλλους και λίγο πολύ θα τους υποχρεώσει να μαζευτούνε; Όχι βέβαια στο «δεν χρειάζεται ν’ απολυθεί κανένας δημόσιος υπάλληλος». Υπάρχουν άλλοι, καλύτεροι performers γι’ αυτήν την παράσταση.