«Παιδική χαρά κερδοσκόπων η Ευρωζώνη»

Στον Χ. Ι. ΠΟΛΥΧΡΟΝΙΟΥ

Ο κορυφαίος Γερμανός οικονομολόγος, ο οποίος υποστήριζε εξ αρχής ότι είναι καταστροφικό το ευρώ για την ευημερία των Ευρωπαίων πολιτών, δηλώνει ότι αγοράζει ελληνικά ομόλογα, και όταν τον ρωτούν γιατί, απαντάει: «Επειδή πιστεύω στην απεριόριστη ηλιθιότητα της γερμανικής κυβέρνησης»

Το 2011, και με το πρώτο πακέτο διάσωσης να έχει ήδη ολοκληρώσει ένα έτος εφαρμογής, ο κορυφαίος Γερμανός οικονομολόγος Στέφαν Χόμπουργκ, καθηγητής Δημόσιας Οικονομικής και διευθυντής στο Ινστιτούτο Δημόσιων Οικονομικών του Πανεπιστημίου του Ανόβερου, δήλωνε σε συνέντευξή του στο περιοδικό «Der Spiegel» ότι αγοράζει ελληνικά ομόλογα. Οταν ρωτήθηκε γιατί, η απάντησή του ήταν εκκωφαντική: «Επειδή πιστεύω στην απεριόριστη ηλιθιότητα της γερμανικής κυβέρνησης». Δεν έχει φυσικά αλλάξει γνώμη, όπως μάθαμε μέσα από την αποκλειστική συνέντευξη που παραχώρησε στην «Κ.Ε.», αν και δεν είχε προβλέψει το «κούρεμα» χρέους, το οποίο θεωρεί επίσης «ηλίθια» κίνηση, επειδή διαμορφώνει κλίμα αβεβαιότητας για τους επενδυτές. Οπως δεν έχει αλλάξει γνώμη για το ευρώ, το οποίο θεωρεί καταστροφικό για την οικονομική ευημερία των ευρωπαϊκών χωρών, αλλά θεωρεί πως οι Ευρωπαίοι πολιτικοί, που συνδέουν το ευρώ με την ειρήνη και την ευημερία, και η χρηματοοικονομική βιομηχανία, η οποία αποκομίζει τεράστια κέρδη από το δημόσιο χρέος, θα καθυστερήσουν την αναπόφευκτη διάλυσή του.

* Σε συνέντευξη στο «Der Spiegel», πριν από δύο χρόνια, είπατε πως ήταν «ηλίθια η διάσωση της Ελλάδας» και πως αγοράζατε ελληνικά ομόλογα επειδή πιστεύατε στην «απεριόριστη ηλιθιότητα της γερμανικής κυβέρνησης». Εξακολουθείτε να πιστεύετε ότι η κίνηση για τη διάσωση της Ελλάδας ήταν «ηλίθια»;

- Η λογική των μόνιμων διασώσεων των τραπεζών, μεταμφιεσμένη ως διασώσεις χωρών, είναι πράγματι ηλίθια. Μέσα στο πλαίσιο αυτής της λογικής, το «κούρεμα» του ελληνικού χρέους ήταν ακόμα πιο ανόητο, επειδή οι επενδυτές φοβούνται τώρα πως θα προκύψουν μελλοντικά και άλλες αναδιαρθρώσεις χρέους. Τα επιτόκια δανεισμού για χώρες όπως η Ιταλία ή η Ισπανία αυξήθηκαν, καθιστώντας τη λεγόμενη «πολιτική διάσωσης» ακόμη πιο κοστοβόρα. Απλώς δεν περίμενα μια τόσο χαζή απόφαση.

Οι δύο «Λέσχες»

* Τι θα είχε συμβεί στην Ευρωζώνη αν δεν είχε διασωθεί η Ελλάδα;

- Δύσκολη ερώτηση. Αλλά επιτρέψτε μου να προσπαθήσω να δώσω μια απάντηση. Χωρίς το πακέτο διάσωσης, το οποίο παραβίασε παρεμπιπτόντως τη Συνθήκη της Λισαβόνας, θα είχαν ξεκινήσει διαπραγματεύσεις στη Λέσχη του Λονδίνου και στη Λέσχη των Παρισίων. Πρόκειται για δύο παραδοσιακά αλλά σε μεγάλο βαθμό άγνωστα ιδρύματα. Η Λέσχη του Λονδίνου είναι υπεύθυνη για τις διαπραγματεύσεις με τους ιδιώτες πιστωτές και η Λέσχη των Παρισίων για τις διαπραγματεύσεις με τους δημόσιους πιστωτές. Με δεδομένο το γεγονός ότι δεκάδες χώρες είχαν κηρύξει πτώχευση κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών, οι διαπραγματεύσεις αποτελούν ρουτίνα και ένα «κούρεμα» χρέους θα ήταν δεδομένο. Πιθανώς άλλες χώρες θα είχαν επίσης καταστεί αφερέγγυες, ιδιαίτερα η Πορτογαλία και η Ιρλανδία. Αλλά το πιο σημαντικό σημείο είναι ότι όλες οι χώρες θα είχαν ξεκινήσει μια πιο υπεύθυνη πολιτική, προκειμένου να αποφευχθεί η χρεοκοπία. Κάτω από τα σημερινά συστήματα διάσωσης, το χρέος της Ευρωζώνης θα αυξάνεται, επ' αόριστον, επειδή όλοι αισθάνονται ασφαλείς.

* Οι πολιτικές λιτότητας στην Ελλάδα και τα άλλα περιφερειακά κράτη-μέλη της Ευρωζώνης έχουν προκαλέσει μεγάλη οικονομική ζημία και τεράστιο ανθρώπινο πόνο. Εκπλήσσεστε με τα μέχρι στιγμής αποτελέσματα των συγκεκριμένων οικονομικών πολιτικών;

- Το κύριο σημείο, νομίζω, δεν είναι η λιτότητα, αλλά η αβεβαιότητα. Για τη μείωση της ανεργίας, που είναι το σημαντικότερο πρόβλημα, η Ελλάδα χρειάζεται επενδυτές και νεοσύστατες επιχειρήσεις. Αλλά κανείς δεν επενδύει σε ένα τόσο αβέβαιο περιβάλλον. Από την πλευρά του επιχειρηματία, η δημιουργία θέσεων εργασίας στην Ελλάδα είναι απλώς πάρα πολύ επικίνδυνη. Ποιο θα είναι το νόμισμα στην Ελλάδα το επόμενο έτος; Ποιες αγορές θα καταρρεύσουν, ποιοι φόροι θα αυξηθούν; Ποια θα είναι η γενική πολιτική κατάσταση; Το πρόβλημα είναι παρόμοιο για τις άλλες χώρες της νότιας Ευρώπης. Μέχρι να επιλυθεί η αβεβαιότητα, η ανεργία θα παραμένει σε πολύ υψηλά επίπεδα.

Οι τράπεζες

* Γιατί επιμένει η γερμανική κυβέρνηση σε μια συνταγή που είναι ολότελα αποτυχημένη;

- Κατά την άποψή μου, η γερμανική κυβέρνηση δεν έχει καμία συνταγή ή στρατηγική, αλλά δρα με βάση τις εξελίξεις από τη μία ημέρα στην άλλη. Η κυβέρνηση βρίσκεται κάτω από ισχυρή πίεση τόσο από τους ψηφοφόρους όσο και από τις τράπεζες. Οι Γερμανοί ψηφοφόροι θα προτιμούσαν την έξοδο από την Ευρωζώνη και την επιστροφή στο γερμανικό μάρκο, καθώς αντιπαθούν έντονα τις διασώσεις. Αντίθετα, οι τράπεζες θέλουν να αποφύγουν τις απώλειες και θέλουν να βγάλουν χρήματα με το παιχνίδι του χρέους. Απαιτούν διαρκώς διασώσεις. Η κυβέρνησή μας ελίσσεται μεταξύ αυτών των δύο πόλων.

* Η κρίση της Ευρωζώνης φαίνεται να έχει επιστρέψει, όπως αποδεικνύεται από τα τελευταία στοιχεία της οικονομικών επιδόσεων της Γερμανίας και της Γαλλίας, αλλά και από τις πολιτικές εξελίξεις στην Ιταλία. Εφτασε ο αντίκτυπος της κρίσης στην περιφέρεια, στον πυρήνα της Ευρωζώνης;

- Φυσικά. Το σημερινό οικονομικό και πολιτικό κλίμα στην Ευρωζώνη επηρεάζει αρνητικά όλα τα κράτη-μέλη. Εάν η Ευρώπη συνεχίσει να μένει προσκολλημένη σε ένα κοινό νόμισμα, θα έχουμε ένα δύσκολο οικονομικό μέλλον μπροστά μας. Οι Αμερικανοί και Ασιάτες επενδυτές βρίσκουν γελοία την κατάστασή μας.

* Εχετε προβάλει στο παρελθόν κάποια ισχυρά επιχειρήματα για την αποχώρηση της Γερμανίας από το ευρώ. Πιστεύετε ότι έχει μέλλον το ευρώ;

- Ιστορικά, έχουν δοκιμαστεί πολλές νομισματικές ενώσεις ανεξάρτητων κρατών. Η Λατινική και η Σκανδιναβική Νομισματική Ενωση είναι δύο γνωστά παραδείγματα. Το σημαντικό σημείο είναι ότι καμία τέτοια ένωση δεν έχει επιζήσει. Δεν τίθεται θέμα ότι η Ευρωζώνη επίσης θα αποτύχει. Αλλά η διάλυση μπορεί να απαιτήσει πολλά επώδυνα χρόνια ή ακόμη και δεκαετίες, επειδή υπάρχουν δύο ισχυρές δυνάμεις που αντιτίθενται στη διάσπαση. Πρώτον, πολλοί πολιτικοί και ιδεολόγοι εξακολουθούν να πιστεύουν ότι ένα κοινό νόμισμα προάγει την ειρήνη και την ευημερία. Και, δεύτερον, η Ευρωζώνη είναι η μεγάλη παιδική χαρά του κόσμου για τους κερδοσκόπους. Στο παρελθόν, οι κερδοσκόποι έβγαζαν τακτικά χρήματα με το χρέος και την πτώχευση των λιγότερο αναπτυγμένων χωρών.

Οι ευρωπαϊκές κρίσεις χρέους είναι πολύ πιο επικερδείς, επειδή τα ποσά που υπάρχουν στο παιχνίδι είναι τεράστια. Αξιοποιώντας τις πολιτικές του διασυνδέσεις και τις προνομιακές πληροφορίες, ένας άνθρωπος σαν τον Τζορτζ Σόρος βγάζει εκατοντάδες εκατομμύρια με τα ευρωπαϊκά κρατικά ομόλογα. Το μόνο που χρειάζεται για να κάνει τις κινήσεις του είναι το σωστό timing. Η χρηματοοικονομική βιομηχανία δεν πρόκειται να εγκαταλείψει εύκολα τέτοιες τρομερές ευκαιρίες. Μόνο ισχυρά κινήματα διαμαρτυρίας σε όλες τις χώρες μπορεί να μας φέρουν πίσω στην ειρηνική και ευημερούσα εποχή που είχαμε πριν από την υιοθέτηση του ευρώ.