Μια αμφιλεγόμενη ανακάλυψη, κόντρα στις επιστημονικές γνώσεις της δεκαετίας του '80, χαρίζει φέτος στον Ισραηλινό Ντάνιελ Σέχτμαν το Νόμπελ Χημείας. Οι ημι-κρύσταλλοι, μια δομή που θεωρούνταν κάποτε αδύνατη, αποκάλυψαν μια νέα κατηγορία υλικών και άλλαξαν την επιστημονική αντίληψη της φύσης της ύλης.
Ο Ντάνιελ Σέχτμαν θυμήθηκε, όταν ανακοινώθηκε η βράβευσή του, τον πόλεμο της επιστημονικής κοινότητας εναντίον του, με επικεφαλής τον δις νομπελίστα Λίνους Πάουλινγκ, ο οποίος είχε δηλώσει: «Δεν υπάρχουν ημι-κρύσταλλοι, μόνο ημι-επιστήμονες» (φωτ. Reuters) Οταν, τον Απρίλιο του 1982, ο Ντάνιελ Σέχτμαν μελετούσε με τη βοήθεια ενός μικροσκοπίου ηλεκτρονίων ένα κράμα αλουμινίου και μαγγανίου, βρήκε κάτι που φαινόταν ν' αντιβαίνει τους νόμους της φύσης: μια διάταξη ατόμων σε κανονικά μοτίβα η οποία, σε αντίθεση με ό,τι ισχύει στους κρυστάλλους, δεν επαναλαμβανόταν ποτέ. Ο Σέχτμαν ονόμασε τη νέα αυτή δομή, που θύμιζε παραδοσιακά ισλαμικά μωσαϊκά, ημι-κρύσταλλο και κατέληξε ότι οι επιστημονικές γνώσεις της εποχής ήταν, αν όχι λανθασμένες, τουλάχιστον ημιτελείς. Του πήρε τουλάχιστον δέκα χρόνια, διάστημα στο οποίο αντιμετώπισε όχι μόνο το σκεπτικισμό, αλλά και την κοροϊδία και περιφρόνηση πολλών συναφέλφων του, για ν' αποδείξει ότι είχε δίκιο. Ο ίδιος θυμάται πως απεπέμφθη από την ερευνητική ομάδα στην οποία μετείχε τότε στο αμερικανικό Πανεπιστήμιο Τζονς Χόπκινς, καθώς και τον επιστημονικό πόλεμο εναντίον του, με επικεφαλής τον δις νομπελίστα Λίνους Πάουλινγκ, ο οποίος είχε δηλώσει χαρακτηριστικά: «Δεν υπάρχουν ημι-κρύσταλλοι, μόνο ημι-επιστήμονες». Εκτοτε, πολλοί επιστήμονες δημιούργησαν ημι-κρυστάλλους στο εργαστήριο, ενώ ανακάλυψαν ημι-κρυστάλλους και στη φύση, και συγκεκριμένα σε δείγματα μετάλλων από ένα ρωσικό ποταμό.
Σήμερα πειραματίζονται με πλήθος βιομηχανικών εφαρμογών, από αντικολλητικά τηγάνια μέχρι εξαιρετικά λεπτές βελόνες που χρησιμοποιούνται στην οφθαλμοχειρουργική. Οι ημι-κρύσταλλοι αντιπροσωπεύουν, άλλωστε, μια νέα κατηγορία υλικών με πολλές ενδιαφέρουσες ιδιότητες: πέραν της αντικολλητικής επιφάνειάς τους, είναι πολύ σκληροί αλλά και πολύ κακοί αγωγοί της θερμότητας και του ηλεκτρισμού, προσφέροντας έτσι πολλές μονωτικές δυνατότητες.
Εχουν προσελκύσει δε το ενδιαφέρον όχι μόνο των χημικών αλλά και των μαθηματικών, καθώς η δομή τους, και ιδίως η απόσταση που χωρίζει κάθε άτομο, ακολουθεί τη «χρυσή τομή», όπως συμβαίνει στα αραβο-ανδαλουσιανά μωσαϊκά (π.χ. στην Αλάμπρα) και άλλες αρχαίες αισθητικές φόρμες.
Οπως επισημαίνει και η ίδια η Βασιλική Σουηδική Ακαδημία Επιστημών, το σημαντικότερο στην ανακάλυψη των ημι-κρυστάλλων είναι ότι «άλλαξε ουσιαστικά τον τρόπο με τον οποίο οι χημικοί αντιλαμβάνονται τη στερεή κατάσταση της ύλης (...).
Η μάχη του (Σέχτμαν) ανάγκασε τελικώς τους επιστήμονες να αναθεωρήσουν την αντίληψή τους για την ίδια τη φύση της ύλης». Καθηγητής στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας Technion της Χάιφας και στο Πανεπιστήμιο της Αϊόβας (ΗΠΑ), ο 70χρονος σήμερα Σέχτμαν δήλωσε συγκινημένος για τη βράβευσή. Με το βραβείο Χημείας ολοκληρώνεται η ανακοίνωση των επιστημονικών Νόμπελ. Η επίσημη τελετή απονομής θα πραγματοποιηθεί, όπως κάθε χρόνο, στις 10 Δεκεμβρίου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου