Bail in ή αϊ σιχτίρ

Του Θεόκλητου Μποσνακίδη

Τι είναι η Ε.Κ.Τ. , το ευρωσύστημα και η ευρωζώνη;

Η Ε.Κ.Τ. και οι εθνικές κεντρικές τράπεζες αποτελούν από κοινού το Ευρωσύστημα, το σύστημα κεντρικών τραπεζών της ζώνης του ευρώ. Ο κύριος στόχος του Ευρωσυστήματος είναι η διατήρηση της σταθερότητας των τιμών: η διαφύλαξη της αξίας του ευρώ και του πληθωρισμού εντός της Ευρωζώνης. Όπλα του ο έλεγχος των επιτοκίων και η ποσοτική χαλάρωση αλλά και κάποιες κατάπτυστες οδηγίες όπως η Οδηγία-Ψήφισμα για την διάσωση των τραπεζών της Ε.Κ.Τ. (Bank Recovery Resolution Directive – BRRD)

Ας ξεκινήσουμε από το αδιαμφισβήτητο γεγονός της ανεπάρκειας κεφαλαίων του ελληνικού τραπεζικού συστήματος από το οποίο ανακύπτουν κάποια αμείλικτα ερωτήματα που προκύπτουν από την λειτουργία του οικονομικού μας συστήματος.

Γνωρίζετε πως έχει το καθ’ όλα νόμιμο δικαίωμα το Ευρωσύστημα (εν προκειμένου η ΕΚΤ και όλες οι ευρωπαϊκές  τράπεζες που υποστηρίζει) να “μοχλεύουν”  το χρήμα. Ποιο απλά δηλαδή να διαθέτουν τα λεφτά των καταθετών σε δάνεια χωρίς την έγκρισή και εν αγνοία τους για να κερδίζουν απ΄ αυτό;

Πρόκειται για μία από τις πιο παλιές και ταυτόχρονα αναπτυξιακές πρακτικές αφού οι επαναδιάθεση των κεφαλαίων που κοιμούνται στα χρηματοκιβώτια επιφέρουν νέες επενδύσεις, νέες οικονομικές πράξεις, μείωση της ανεργίας, αύξηση του πλούτου και γενικά ευημερία στην κοινωνία. Όλα καλά λοιπόν. Είναι έτσι όμως;

Η ομαλή λειτουργία του ευρωσυστήματος τόσα χρόνια οφειλόταν στους αυστηρούς κανόνες “μόχλευσης” που είχαν θεσπιστεί από τις εκάστοτε κεντρικές τράπεζες.

Στην Ελλάδα είναι 5% δηλαδή 1 στους 20. Τι σημαίνει αυτό;  Για να γίνει πιο κατανοητό ας κάνουμε την υπόθεση πως όλοι οι καταθέτες έχουν το ίδιο ποσό μέσα σε μια τράπεζα . Έστω 5.000,00 €.  Για κάθε 20 καταθέτες δηλαδή για καταθέσεις  20Χ5.000=100.000,00 €  η συγκεκριμένη τράπεζα υποχρεούται να κρατήσει στο χρηματοκιβώτιο της την μία (1) κατάθεση (5.000,00 €) και τις υπόλοιπες (19) αξίας 19*5.000=95.000 € να δύναται να τις χορηγήσει σε δανειολήπτες ως δάνειο.

Αυτό ισχύει βέβαια για τις προθεσμιακές καταθέσεις (όπου ο καταθέτης λογίζεται ως επενδυτής) αλλά δεν αποκλείεται και η εφαρμογή του σε καταθέτες ταμιευτηρίου.

Στη Γερμανία όπου η τραπεζική είναι πιο σταθερή το επιτρεπόμενο ποσοστό της “μόχλευσης” φθάνει στο 2% δηλαδή 1στους 50!!!!

Όταν λοιπόν δημιουργηθεί κάποιο πρόβλημα στην λειτουργία  της οικονομίας , όπως π.χ. ύπαρξη πολλών “κόκκινων” δανείων, τότε αποκαλύπτεται το πρόβλημα της κεφαλαιακής ανεπάρκειας  (δηλαδή  να μην υπάρχουν στις  ελληνικές τράπεζες κεφάλαια άνω του 5% των συνολικών καταθέσεων) και έτσι  μπαίνουμε σε διαδικασίες διάσωσης του τραπεζικού συστήματος είτε  με ανακεφαλαιοποιήσεις, είτε  με bail in, είτε με bail out σύμφωνα με την Οδηγία-Ψήφισμα για την διάσωση των τραπεζών της Ε.Κ.Τ. (Bank Recovery Resolution Directive – BRRD).

Αυτό που πρέπει να κρατήσουμε έως τώρα είναι πως το τραπεζικό ευρωσύστημα κερδίζει ένα πολύ σημαντικό κομμάτι από τον πλούτο που παράγεται συνολικά από την οικονομία χωρίς φυσικά να το δικαιούται, αφού αφ’ ενός ούτε το ρίσκο δεν αναλαμβάνει σε περίπτωση αστοχίας ,  και αφ’ ετέρου ούτε  τα χρήματα που δανείζει δεν είναι δικά του.

 Επίσης πως το τραπεζικό ευρωσύστημα συσσωρεύει αυτόν τον πλούτο για λογαριασμό του πράγμα που το καθιστά κυρίαρχο στην πυραμίδα του οικονομικού μας συστήματος.

Πλέον το προϊόν με την μεγαλύτερη υπεραξία είναι το ίδιο το νόμισμα (ευρώ) που χρησιμοποιείται στις οικονομικές συναλλαγές είτε αυτές αφορούν προϊόντα βιομηχανικά, αγροτικά κλπ, είτε υπηρεσίες μεταφορών, εκπαίδευσης, τουρισμού, επικοινωνίας  κλπ,  είτε κατασκευές , είτε την ενέργεια.

Το καλοκαίρι του 2013  έγινε ανακεφαλαιοποίηση των ιδιωτικών συστημικών ελληνικών τραπεζών (του ελληνικού τραπεζικού υποσυστήματος της ευρωζώνης) με 38 δις μέσω του Τ.Χ.Σ.  τα οποία τελικά προστέθηκαν στο ελληνικό δημόσιο χρέος. Δηλαδή η άπληστη πλην όμως νόμιμη χορήγηση δανείων, η αλόγιστη συμμετοχή σε τραπεζικά προϊόντα της δευτερογενούς αγοράς (όπως  τα ομόλογα του ελληνικού κράτους), οι χρυσοί μισθοί και τα πριμ των golden boys, έφεραν σε κεφαλαιακή ανεπάρκεια το ελληνικό τραπεζικό υποσύστημα της ευρωζώνης.

Άρα ως δεύτερο κρατούμενο έχουμε τη διάσωση των ελληνικών συστημικών τραπεζών με χρήματα των Ελλήνων φορολογουμένων και όχι με ίδια κεφάλαια ή με χρήματα των μετόχων τους.

Και φθάνουμε στο σήμερα όπου έχει πραγματοποιηθεί ήδη από τις αρχές του χρόνου ποσοτική χαλάρωση 1.100 δις (άυλο χρήμα που δημιουργείται από την ΕΚΤ έναντι  ανύπαρκτης αξίας)  το οποίο θα αρχίσει να εφαρμόζεται  πλήρως τώρα τον Ιούλιο. Όμως η Ελλάδα , ο πιο αδύνατος κρίκος στην ευρωζώνη, αποκλείεται από αυτή  γιατί παραβιάζει τον κανόνα που έχει βάλει πάλι η ΕΚΤ.  Συγκεκριμένα η ΕΚΤ έχει  ήδη στο χαρτοφυλάκιό της ελληνικά κρατικά ομόλογα, η αξία των οποίων υπερβαίνει το όριο του 33%, μέχρι του οποίου μπορεί η κεντρική τράπεζα να αγοράσει ομόλογα οποιασδήποτε χώρας.  Με αυτόν τον κανόνα η Ελλάδα δεν μπορεί να πάρει τα άκρως απαραίτητα κεφάλαια για την ομαλή λειτουργία του κράτους και την εξυπηρέτηση του χρέους με αποτέλεσμα την αθέτηση της πληρωμής του ΔΝΤ και την απειλή της επίσημης χρεωκοπίας, η οποία θα μας καταστήσει αφερέγγυους και με το ένα πόδι εκτός ευρωζώνης.

  Έτσι τίθεται εν αμφιβόλω ο σκοπός της ΕΚΤ  που είναι η προστασία του ευρώ  μέσω μάλιστα της ποσοτικής χαλάρωσης την οποία εφάρμοσε.

Εξαιτίας του κλεισίματος  της  κάνουλας της ρευστότητας του προγράμματος στήριξης από πέρυσι τον Αύγουστο (του 2014)  η ελληνική οικονομία συστηματικά στραγγαλίζεται. Για να αποφύγει την κατάρρευση της με ανυπολόγιστες συνέπειες στο ελληνικό τραπεζικό υποσύστημα της ευρωζώνης ,  η Ε.Κ.Τ. -  το απάνεμο καταφύγιό του -  δέχτηκε τον E.L.A.

Τι είναι όμως  ο Emergency Liquidity Assistance – E.L.A.;

Είναι η επείγουσα παροχή ρευστότητας που λαμβάνουν τα ελληνικά πιστωτικά ιδρύματα από την Ε.Κ.Τ.  επί τη βάση ενεχύρων (εξυπηρετούμενων δανείων που έχει στη κατοχή του το ελληνικό τραπεζικό ευρωσύστημα) κατόπιν απόφασης του Διοικητικού Συμβουλίου της με πλειοψηφία άνω των 2/3.

Ας μπούμε στην ουσία του E.L.A.   Τα δάνεια που έχουν χορηγηθεί έως σήμερα από το ελληνικό τραπεζικό ευρωσύστημα στους έλληνες πολίτες είτε είναι στεγαστικά, είτε είναι καταναλωτικά , είτε επαγγελματικά κλπ δόθηκαν με τον κανόνα της “μόχλευσης”. Δηλαδή χορηγούνταν από τις καταθέσεις και όχι από τα ίδια κεφάλαια των τραπεζών. Επειδή αυτά εξυπηρετούνται (δεν είναι κόκκινα) δεν υπάρχει θέμα αποκάλυψης της τραπεζικής απάτης αφού σιγά – σιγά ο δανειολήπτης καλύπτει το ποσό που του χορηγήθηκε άρα και των καταθέσεων.  Έτσι δεν μπαίνει το θέμα της ανακεφαλαιοποίησης των πιστωτικών ιδρυμάτων αλλά της ρευστότητας αυτών αφού λόγω των ιδιαίτερων συνθηκών κρίσης της ελληνικής οικονομίας εδώ και 5 χρόνια, οι καταθέσεις εξανεμίστηκαν και δημιούργησαν πρόβλημα ακόμη και στα ενήμερα δάνεια.  

Η φυγή των καταθέσεων δημιουργούσε ανάγκη κάλυψης των κεφαλαίων τα οποία είχαν δοθεί ως δάνεια. Έτσι η ΕΚΤ για να προστατευτεί ο κανόνας της “μόχλευσης” δέχτηκε ως εγγύηση αυτά  τα εξυπηρετούμενα δάνεια για να παράσχει ρευστότητα στα ελληνικά πιστωτικά ιδρύματα και να καλυφθούν οι τρύπες στις καταθέσεις.

 Υπάρχει ο φόβος ότι την Δευτέρα (6-7-15) μετά το δημοψήφισμα με πρόσχημα την επαναξιολόγηση των ενεχύρων των ελληνικών τραπεζών, κατόπιν πολιτικής εισήγησης του Eurogroup,  να απομειωθεί η αξία αυτών και να γίνει απαιτητή η ισάξια επιστροφή της ρευστότητας από τα εξουθενωμένα από τα  capital control ελληνικά τραπεζικά ιδρύματα στην ΕΚΤ.  Αυτό θα τα οδηγήσει σε χρεωκοπία και εκκαθάριση.

Θα συμπεριφερθεί η ΕΚΤ ως το απάνεμο καταφύγιο του ελληνικού τραπεζικού ευρωσυ-στήματος, ή θα επιτεθεί εναντίον του όπως η κορτιζόνη στο σώμα ενός αρρώστου;

Ας επανέλθω όμως στο επίκαιρο θέμα της κατάπτυστης οδηγίας-ψήφισμα για την διάσωση των τραπεζών της Ε.Κ.Τ. (Bank Recovery Resolution Directive – BRRD).

Η εν λόγω Οδηγία που αφορά στην ανάκαμψη και την εξυγίανση χρηματοοικονομικών ιδρυμάτων ουσιαστικά προβλέπει πως η διάσωση των πιστωτικών ιδρυμάτων θα γίνεται με ίδια μέσα (bail in) και όχι με χρήματα των φορολογουμένων (bail out).  Το bail in αφορά στους μετόχους και τους πιστωτές του χρηματοοικονομικού ιδρύματος οι οποίοι επενδύουν σε τραπεζικό κεφάλαιο και εν συνεχεία τους καταθέτες. Το bail in έχει εφαρμοστεί ήδη δύο φορές (στην Κύπρο και σε μια Ολλανδική τράπεζα)

Τι λέτε ρε!!!!

Γιατί δεν υπάρχουν τα λεφτά των καταθετών στα τραπεζικά ιδρύματα;

Μήπως χορηγήθηκαν εν αγνοία τους και χωρίς την έγκρισή τους. Και για να μην χορηγηθούν πρέπει να καταστραφούν σε βάρος τους έτσι ώστε να αναλάβουν αυτοί το ρίσκο της “μόχλευσης” από την οποία δεν αποκόμισαν κανένα κέρδος.

Ωραίους κανόνες έχει κάνει η ΕΚΤ.  Τα δικά μας-δικά μας και τα δικά σας -δικά μας.  Άλλα έτσι λειτουργεί η τραπεζική κεφαλοκρατία. Θεσπίζει κανόνες που της διασφαλίζει ανεξαρτήτου ρίσκου μόνο ΚΕΡΔΟΣ.

Αυτό που προτείνω ως λύση είναι αφού πληρώσουν οι μέτοχοι , οι διευθύνοντες σύμβουλοι και οι ομολογιούχοι των χρεωκοπημένων τραπεζικών ιδρυμάτων όπως γίνετε σε οποιαδήποτε άλλη εταιρεία του κόσμου να αναλαμβάνει το υπόλοιπο κόστος η ΕΚΤ με ποσοτική χαλάρωση αφού αυτή έχει επιβάλει την νόμιμη μόχλευση και όχι να καταστρέφεται το χρήμα σε βάρος αθώων καταθετών.

Για παράδειγμα φανταστείτε ένα εργολάβο οικοδομών που υπογράφει συμβόλαιο και παίρνει προκαταβολή  100.000 € από ένα πολίτη για του φτιάξει το σπίτι του. Ο Εργολάβος λόγω της απληστίας του πάει στο καζίνο και τα παίζει όλα σε μια ζαριά και κερδίζει. Θα δώσει κάτι από το κέρδος στο πολίτη;  Όχι προφανώς.

Αν όμως τα χάσει τι θα γίνει; Σύμφωνα με το bail in πρέπει οι προμηθευτές του σκυροδέματος των σίδερων , των τούβλων να στραφούν εναντίον του ιδιοκτήτη πολίτη με το επιχείρημα πως αφού είναι δικό σου το σπίτι και ενσωματώθηκαν τα υλικά σ’ αυτό πρέπει να μας πληρώσεις εσύ. Δίκαιο;

Μα αφού ρε παιδιά, λέει ο ιδιοκτήτης πολίτης, έχω υπογράψει συμβόλαιο με το εργολάβο και μάλιστα του έχω χορηγήσει και προκαταβολή 100.000 € γιατί να πληρώσω εγώ την χρεωκοπία του Εργολάβου; Και απαντάει η ΕΚΤ ναι ρε εσύ να πληρώσεις γιατί ήσουν ο καταθέτης του εργολάβου!!!!

Αν νομίζετε πως όλα τα παραπάνω συνίστανται σε εμπαθή ιδεοληψία μου σας αναφέρω ότι βασίζεται στην ωμή πραγματικότητα.

Επίσης για να αποφύγω πικρόχολα σχόλια.   Αν δεν σπάσει αυτή η υπερσυγκέντρωση πλούτου στο τραπεζικό κεφάλαιο με κάποια αναδιανομή προς τις κοινωνικές δομές μην περιμένετε να αλλάξει η κοινωνία προς το καλύτερο.

Επειδή η πραγματικότητα είναι σύνθετη και δεν αναλύεται με απλοϊκά διλήμματα ΝΑΙ ή ΌΧΙ, Μνημόνιο – Αντιμνημόνιο, ΕΥΡΩ –ΔΡΑΧΜΗ, καλό θα είναι να αναλύσουμε όλες τις εκφάνσεις της πολιτικής, της κοινωνικής αλλά και της οικονομικής ζωής του τόπου.

Δεν μπορείς να ασκήσεις κοινωνική πολιτική χωρίς να αναζητήσεις και να βρεις τι πάει στραβά στην παραγωγή όλου αυτού του οικονομικού μοντέλου. Όπως δεν μπορείς να κάνεις οικονομική πολιτική αν δεν αλλάξεις τις στρεβλώσεις του κοινωνικού μοντέλου. Είναι αλληλένδετα και αλληλοσυγκρουόμενα.